Masowy niemiecki mord na Polakach ujawniony po latach przez zespół dra Dawida Kobiałki

Zbrodnia pomorska 1939 roku to termin opisujący masowe mordy na ludności polskiej w pierwszych miesiącach II wojny światowej na terenie przedwojennego województwa pomorskiego. W tym czasie zamordowano tysiące osób – duchownych, nauczycieli, polityków, członków społeczności żydowskiej i osób umysłowo chorych. Celem projektu dra Dawida Kobiałki było odkrycie nieznanych dotąd śladów tej zbrodni oraz zrozumienie jej współczesnego dziedzictwa. Obejrzyj reportaż z wykopalisk archeologicznych odbywających się latem 2024 r. w Chojnicach i dowiedz się więcej o masowym mordzie na pensjonariuszach Krajowych Zakładów Opieki Społecznej w Chojnicach.

Opublikowano: 21 listopada 2024

(https://youtu.be/gj_fTm228L0)

Zbrodnia Pomorska 1939 

W pierwszych miesiącach II wojny światowej na terenie przedwojennego województwa pomorskiego doszło do masowych egzekucji, w wyniku których zginęło od 20 do 30 tysięcy osób. Liczba ofiar w tym regionie była dwukrotnie wyższa niż na innych terenach przedwojennej Polski. Ofiary, w tym księża, nauczyciele, politycy, kupcy, urzędnicy, a także osoby umysłowo chore i przedstawiciele społeczności żydowskiej, były pochowane w masowych grobach, co miało na celu zatarcie śladów zbrodni.

Projekt badawczy dra Dawida Kobiałki podejmuje próbę analizy tego tragicznego dziedzictwa poprzez wykorzystanie interdyscyplinarnego podejścia łączącego pracę specjaliśtów z takich dziedzin jak: archeologia, historia, etnografia, antropologia fizyczna, genetyka, chemia, analiza gleby i rośli, i wiele innych. 

Niemcy mordowali obywateli polskich w około 400 miejscowościach przedwojennego województwa pomorskiego. Ideą projektu były dokładne badania przeszłości i współczesności dziedzictwa czterech miejsc związanych ze Zbrodnią pomorską 1939. Dokumentowano pomniki, miejsca internowania, transportu więźniów, rozstrzeliwań oraz masowych grobów, analizując ich współczesną rolę i znaczenie. Istotnym elementem badań są także pamiątki rodzinne, które jako materialne nośniki pamięci stanowią unikalne świadectwa przeszłości. Podejścia archeologiczne, historyczne oraz etnograficzne wzajemnie się uzupełniały, weryfikowały oraz wpływały na przebieg prac badawczych.

W projekcie wykorzystane zostały metody archeologii sądowej, traktując miejsca masowych egzekucji jako stanowiska archeologiczne. Znaleziska takie jak pociski, łuski, rzeczy osobiste ofiar czy fragmenty szczątków pozwalają na rekonstrukcję kluczowych aspektów tych zbrodni i ich konsekwencji. Badania te mają na celu nie tylko dokumentację, ale także refleksję nad tym, jak dziedzictwo tych tragicznych wydarzeń wpływa na współczesność.

Projekt stanowi unikalną próbę połączenia danych archeologicznych z innymi źródłami – historycznymi, wizualnymi oraz materialnymi – w celu pełniejszego zrozumienia i upamiętnienia Zbrodni pomorskiej 1939 roku.

Dr Dawid Kobiałka

Dr Dawid Kobiałka – archeolog i antropolog kulturowy, adiunkt w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik projektu odpowiedzialny za implementację i koordynację całości zadań projektowych.

Pomysłodawca, autor oraz kierownik projektów dotyczących materialnych pozostałości ze współczesnych konfliktów zbrojnych finansowanych m.in. ze środków Narodowego Centrum Nauki (“Między pamięcią a zapomnieniem: archeologia a XX-wieczne dziedzictwo militarne na terenach zalesionych”) oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (“Archeologia Doliny Śmierci”, “Straszny swąd spalenizny – archeologiczne badania miejsca kaźni w chojnickiej Dolinie Śmierci”), autor artykułów publikowanych na łamach międzynarodowych czasopism naukowych takich, jak: “Antiquity”, “Journal of Contemporary Archaeology”, “International Journal of Historical Archaeology”.

W dniu 21.11.2024 na Pomorskim Kongresie Pamięci Narodowej został odznaczony złotym Medalem Reipublicae Memoriae Meritu.
Medalem Reipublicae Memoriae Meritum Instytut Pamięci Narodowej honoruje tych, którzy działają na rzecz trwałego upamiętniania wydarzeń i postaci z historii Narodu Polskiego w latach 1917–1990 oraz wspierają IPN w działalności edukacyjnej, naukowej i wydawniczej.

Reportaż z Doliny Śmierci w Chojnicach

W lipcu 2024 r. zespół Centrum Komunikacji i PR UŁ odwiedził z kamerą teren prac archeologicznych przy masowym grobie zamordowanych pacjentów Krajowych Zakładów Opieki Społecznej w Chojnicach. Podczas wizyty rozmawialiśmy z drem Dawidem Kobiałką – kierownikiem projektu, dr. Tomaszem Ceranem – historykiem, kierownikiem Referatu Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Bydgoszczy i wykonawcą projektu odpowiedzialnym za badania historyczne, dr Joanną Rogóż – antropologiem fizycznym, Laurą Muñoz-Encinar z Uniwersytetu Barcelońskiego i INCIPIT CSIC – specjalistką w zakresie archeologii współczesnych konfliktów i antropologii sądowej oraz prokuratorem Tomaszem Jankowskim z Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku.

Mieliśmy okazję zobaczyć na własne oczy szkielety ofiar, które w pieczołowity i systematyczny sposób były opisywane, badane i wydobywane z wykopu. Z bliska obserwowaliśmy, jak zespół dra Kobiałki, z niezwykłą dokładnością i szacunkiem, rekonstruuje historie ofiar, których los a przede wszystkim miejsce spoczynku przez dekady pozostawały nieznane.

Świadectwem tej jednodniowej wizyty jest krótki reportaż, który syntetycznie ukazuje ogrom prac wykonywanych przez badaczy. Reportaż nie tylko przybliża szczegóły metodyki badawczej, ale również podkreśla emocjonalny wymiar pracy zespołu. To zaproszenie do refleksji nad trudnym dziedzictwem Zbrodni pomorskiej 1939 roku oraz przypomnienie o obowiązku pamięci, który spoczywa na kolejnych pokoleniach.

Dowiedz się więcej o wydarzeniach, które rozgrywały się na Pomorzu w 1939 r.

Odwiedź stronę projektu

Cały artykuł tutaj : https://www.uni.lodz.pl/aktualnosc/szczegoly/masowy-niemiecki-mord-na-polakach-ujawniony-po-latach-przez-zespol-dra-dawida-kobialki